ارتباطات فرهنگی در اربعین

پیاده‌روی اربعین نه‌ تنها یک مراسم دینی است، بلکه ارتباطات فرهنگی بین ملت‌ها را نیز تقویت می‌کند. زائران از سرتاسر جهان با مشارکت در این مراسم، فرصت دیدار و آشنایی با فرهنگ و زبان‌های مختلف را دارند. آن‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و تجربیات و دیدگاه‌های خود را درباره مسائل دینی، اجتماعی و فرهنگی به اشتراک می‌گذارند. آن‌ها فرصت دارند تا با تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی یکدیگر آشنا شده و به احترام و تعامل فرهنگی بین ملت‌ها ترویج بدهند؛ بنابراین، پیاده‌روی اربعین نقش مهمی در تقویت ارتباطات فرهنگی بین ملت‌ها دارد و می‌تواند به تعامل و همکاری بین اعضای جوامع جهانی کمک کند.
بنا به فرموده مقام معظم رهبری: امروز در دنیای پیچیده‌ی پُرتبلیغات و پُرهیاهویی که بر بشریّت حاکم است، حرکت اربعین، یک فریاد رسا و رسانه‌ی بی‌همتا است.

فرهنگ عاشوراء در اربعین

مؤلفه‌های عالی فرهنگ عاشورایی و قیام امام حسین(ع) به ابزاری مهم برای همگرایی منطقه‌ای و جهانی و شناخت دقیق مخاطبان در سراسر جهان از مؤلفه‌های فرهنگ تشیع، تبدیل شده است. اربعین به‌عنوان یکی از شعائر اسلامی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی تأثیراتی عمیق و فراگیر در گستره جهانی دارد. راهپیمایی عظیم اربعین پیام‌رسان حماسه عاشورا و جلوه‌ای از جاودانگی قیام امام حسین(ع) است. علی‌رغم تلاش رسانه‌های غربی در کم‌فروغ جلوه دادن آیین راهپیمایی اربعین، این رستاخیز بزرگ و بین‌المللی به جاذبه‌ها و جلوه‌های ویژه و بی‌بدیلی تبدیل شده است که در فرایند آن، قلب‌های مردمان موحد جهان از هر فرهنگ و آیینی را به تلاطم وا‌داشته است.

آثار اجتماعی-فرهنگی رویداد اربعین

ابر رویداد اربعین در سال‌های اخیر بیشتر موردتوجه اقوام گوناگون با فرهنگ‌های متفاوت بوده است. پدیده‌ای که هرسال افراد را از اجتماعات و فرهنگ‌های مختلف در یک مکان دورهم جمع می‌کند را نمی‌توان بدون توجه به آثار اجتماعی-فرهنگی درک و بررسی کرد. در مسیر اربعین میل به برقراری ارتباطات و تعاملات میان فرهنگی در افراد شرکت‌کننده به‌خوبی دیده می‌شود.
اربعین به‌عنوان یک رویداد مسیرمحور مسافران و زائران را در یک مسیر طولانی درکنارهم قرار می‌دهد و رفتارها و اعمال هر یک از زائران می‌تواند منشأ تأثیر اجتماعی-فرهنگی شود. یکی از مهم‌ترین اثرات اجتماعی-فرهنگی رویداد اربعین، قرار دادن دو ملت ایران و عراق در کنار هم بود. ذهنیت ملت‌های عراق و ایران به علت جنگ هشت ساله یک ذهنیت مبتنی بر احساسات برگرفته از فضای جنگ بود. مفهوم گذشت در این رویداد و فضای معنوی آن، کاملاً روشن است. از دیگر آثار اجتماعی-فرهنگی رویداد اربعین، بحث مشکلات ناشی از ناهنجاری‌های اجتماعی شرکت‌کننده‌ها است. در این خصوص رویداد اربعین شرایط خاص خودش را دارد. به‌واسطه‌ی فضای معنوی حاکم در این رویداد رفتار و اعمال برگزارکنندگان و مشارکت‌کنندگان برگرفته و تحت تأثیر اعتقادات دینی و مذهبی است. از سوی دیگر می‌توان به تأثیر بسیار بی‌نظیر این رویداد بر روحیه فداکاری، گذشت و روحیه همکاری درزمینه امنیتی و برقراری آرامش مراسم اشاره کرد.
در رویداد اربعین افراد از شهرها و کشورهای گوناگون شرکت می‌کنند و فرهنگ خود را به جامعه‌ی میزبان می‌برند؛ بنابراین این یک فرصت برای جامعه میزبان است که با فرهنگ‌های گوناگون آشنایی پیدا کند. این امر کمک می‌کند که افراد محلی در جامعه‌ی میزبان بتوانند تصویر شهر خود را مطابق با فرهنگشان تفسیر دهند.

مقام معظم رهبری در همین راستا فرمودند: از دَه‌ها کشور در راه‌پیمایی اربعین شرکت می‌کنند و میهمان مردم عراق می‌شوند، سعی کنیم در این راه‌پیمایی پیوندهای مستحکم بین برادران مسلمان را بیشتر کنیم؛ پیوند بین عراقی و غیر عراقی، پیوند بین شیعه و سنّی، پیوند بین عرب و فارس و تُرک و کُرد؛ این پیوندها مایه‌ی سعادت است، این پیوندها آیت رحمت پروردگار است. دشمن سعی در تفرقه دارد که نتوانسته است و به حول و قوّه‌ی الهی نخواهد توانست. ما -ایران و عراق- دو ملّت هستیم متّصل به یکدیگر؛ تن‌های ما، دل‌های ما، جان‌های ما به یکدیگر متّصل است؛ آنچه این اتّصال را ایجاد کرده است، ایمان بِالله و محبّت به اهل‌بیت(ع) است، محبّت به حسین‌بن‌علی(ع) است؛ روزبه‌روز هم این زیاد خواهد شد ان‌شاءالله.

حب الحسین یجمعنا

با توجه به مباحثی که مطرح شد، پیاده‌روی اربعین حسینی، یک پدیده فرهنگی است که نشان می‌دهد چگونه با حرکت فرهنگی موانع سیاسی را از بین می‌برد و بین ملت‌ها پیوند ایجاد می‌کند. این حرکت باعث دوستی بین مردم عراق و شرکت‌کنندگان می‌شود. اربعین حسینی، در حال تبدیل شدن به یک پدیده کلان فرهنگی و تمدنی در مقیاس جهان اسلام و دنیای امروز است و نباید از تفسیر آن غافل شد. این راهپیمایی، همایش بزرگ انسانی، اخلاقی و فرهنگی است که حقایق عمیق آن بسیار فراتر از جلوه‌های ظاهری است. عشاق الحسین با آگاهی از فلسفه “حب الحسین” و کارکرد اجتماع حسینی، این مفهوم را به شکل شعارهای مختلف: «حب الحسین یجمعنا»، «یوحدنا حب الحسین» یا «عشیره الحسین فوق العشیره» برجسته می‌کنند.
پایان