۴ ربیع‌الثانی، سالروز میلاد عالم بزرگ شیعه، حضرت عبدالعظیم حسنی است. او که از فقها و راویان بزرگ شیعه محسوب می‌شود، بسیار مورد توجه ائمه(علیهم السلام) قرار گرفته است. به‌طوری که در روایتی، ثواب زیارت آن بزرگوار را معادل ثواب زیارت امام حسین(علیه‌السلام) بیان کرده‌اند.
نسبت وی با چهار واسطه به امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) باز می‌گردد. ابوالقاسم، عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی طالب(علیهم‌السلام). به همین علت به حسنی شهرت یافت. در بین علما به عنوان محدث مطرح هستند. محدث کسانی‌اند که فن جمع آوری احادیث و طبقه بندی روایات را می داند. آن را جمع می‌کند یا می‌نویسد یا شاگرد تربیت می‌کند. او یکی از راویان ثقه و مورد اعتماد در احادیث شیعه محسوب می‌شود.
حضرت عبدالعظیم حسنی از اصحاب خاص ائمه(علیهم‌السلام) بودند و امام رضا(علیه‌السلام)، امام جواد(علیه‌السلام) و امام هادی(علیه‌السلام) را درک کرده‌اند. به‌طوری‌که احادیث بسیاری از طریق ایشان نقل‌شده است.
کسی که زیارتش، ثواب زیارت امام حسین(علیه السلام) را دارد
در روایتی از امام هادی(علیه‌السلام) آمده است:
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْزَهُ بْنُ الْقَاسِمِ الْعَلَوِیُّ ره قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى الْعَطَّارُ عَمَّنْ دَخَلَ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَادِی مِنْ أَهْلِ الرَّیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ ع فَقَالَ أَیْنَ کُنْتَ قُلْتُ زُرْتُ الْحُسَیْنَ ع قَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدِ الْعَظِیمِ عِنْدَکُمْ لَکُنْتَ کَمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع.[۶]
شیخ صدوق از محمّد بن یحیی عطّار از یکی از اهالی ری این‌گونه نقل کرده که: خدمت امام هادی(علیه السلام) رسیدم. ایشان فرمودند: کجا بودی؟
گفتم: حسین بن علی(علیهماالسلام) را زیارت کردم. امام هادی(علیه‌السلام) فرمودند:
بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی(علیهماالسلام) را زیارت کرده باشد.
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ص ۹۹
حکمت ثواب بالای زیارت ایشان
بنابر صحیح دانستن این حدیث معروف که این موضوع را بیان نموده است، برابر دانستن زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی با امام حسین(علیه السلام) را ناظر به دو منظر می‌توان تلقی کرد: نخست اینکه این دستور در زمره دستوراتی تعبدی از سوی معصومین است. که ما نمی‌توانیم پی به دلیل واقعی آن ببریم. چرا که بسیاری از دستورات امامان ناشی از آگاهی آنان نسبت به علوم غیبی و وقایع ماورائی است. بنابراین ما پس از اینکه پذیرفته‌ایم امامان معصوم ما ناسنجیده سخن نمی‌گویند و از خطا و اشتباه مصون‌اند، به این نتیجه می‌رسیم که بدون شک این سخن هم بی‌دلیل نبوده است. هرچند ما نتوانیم علت آن را کشف کنیم.
در ثانی شاید این سخن دارای ابعاد اجتماعی و سیاسی باشد.
به‌طورکلی می‌توان این‌گونه معادل‌سازی‌ها را به دو دسته تقسیم نمود:
الف) گاهی معصومین چنین ثوابی را برای زیارت شخصی بیان می‌کنند تا به مردم مقام و منزلت او را بفهمانند. حتی در مورد برخی از افراد زنده در زمان حضور معصومین چنین تعبیراتی را مشاهده می‌کنیم. که ناظر به همین مطلب است. (نظیر جملات پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در مورد سلمان و ابوذر)
ب) جنبه دیگر در حق حضرت عبدالعظیم حسنی می‌تواند بحث مأموریت‌های ایشان باشد. چرا که حضرت بین شیعیان که در جای جای خطه اسلامی نمی‌توانستند با هم ارتباط داشته باشند، حلقه اتصال بود. چون ائمه ایشان را قبول داشتند و ممکن است این ثواب ناظر به همین مجاهدت‌هایی باشد که در راه ارتباط بین شیعیان و رساندن پیام ائمه باشد. که از ایشان می‌توان به عنوان سفیر سیار ائمه یاد کرد.
ج) برابری فضیلت زیارت عبدالعظیم و امام حسین(علیه‌السلام) مقیّد است به فضای سیاسی ویژه‌ای که پیروان اهل‌بیت(علیهم‌السلام) در آن مقطع تاریخی در آن زندگی می‌کردند، درزمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فراگرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامداری افرادی مانند متوکّل، مُعتـّز و معتمد عبّاسی، سخت‌ترین دوران تاریخیِ خود را سپری می‌کرد.
در همین رابطه بخوانید:
در چنین شرایطی، امام هادی(علیه‌السلام) به‌منظور پیشگیری از خطرهایی که از طرف حکومت‌های وقت، شیعیان را تهدید می‌کرد، فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم را با زیارت امام حسین(علیه‌السلام) برابر دانسته است. به تعبیری روشن‌تر، زیارت حضرت عبدالعظیم برای کسانی که آمادگی خطرپذیری برای زیارت امام حسین(علیه‌السلام) را داشته باشند، پاداشی معادل زیارت آن حضرت دارد. حرم حضرت عبدالعظیم شعبه‌ای از حرم سیّد الشهدا(علیه‌السلام) است. و این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم در نزد اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و عظمت معنوی ایشان است.
توجه به زیارت
یکی از اعمال مهمی که ائمه بزرگوار شیعه هموار بدان تأکید می‌کردند و از مشخصات شیعه به شمار می‌رود، بحث زیارت است. شاید یکی از علل این روایت هم توجه به زیارت قبور بزرگان شیعه است. البته در این تشبیه، هدف امام تنزل و کاستن از ثواب زیارت امام حسین(علیه‌السلام) نیست. این‌گونه نباید فرض شود که به‌دلیل زیارت این بزرگوار، مردم زیارت امام حسین(علیه‌السلام) را رها و نسبت به آن سستی کنند. بلکه مقصود بالا نشان دادن ثواب زیارت حضرت عبدالعظیم(علیه‌السلام) و ترویج فرهنگ زیارت بزرگان شیعه و مؤمنین در بین شیعیان است.
