اگر در ایران اسلامی، امتی در سایه هدایت‌های ولایت، قد برافراشت و درس‌ها و پیام‌های عاشوراء را به صحنه آورد، لبیک‌گویی به فراخوان حسینی بود. اگر در انقلاب ملت ما «اربعین در اربعین» پدید آمد و موج خون‌ها را به ساحل بیداری همگانی رساند، باز هم درسی از آن «عاشوراء» و «اربعین» بود که در پی شهادت حسین بن علی(ع) راهی پیش پای انسان‌های آزاده گشود.
مراسم پیاده‌روی اربعین که با حضور عاشقانه و خالصانه دوستان اهل‌بیت، فارغ از هر نژاد، ملیت و زبان انجام می‌گیرد، یکی از بهترین فرصت‌های آشنایی و تعمیق روابط معنوی، سیاسی و فرهنگی شیعیان جهان است. این مراسم در هیات‌هایی ساده، با آرامش و معنویت، پیروان اهل‌بیت(ع) و شیعیان را به‌عنوان امتی مقتدر و باصلابت معرفی کرده و ضمن به نمایش گذاردن مناسک شیعی، پیام وحدت و یکپارچگی و هوشیاری آن‌ها را به دشمنان و بدخواهان فریاد می‌زند.
اربعین و ارتقای راهبردهای سیاسی بین‌الملل
ویژگی عمومی زیارت اربعین خدمت به زائران و ارائه هرگونه کمکی از سوی مردم عراق به زائران در سطح توان و امکاناتشان است که تلاش می‌کنند هرگونه کمکی برای رفع نیاز زائرانی که از خارج این کشور می‌آیند ارائه دهند. این موضوع اثرهای روانی عمیقی در پیوندهای دوستی بین ملت‌ها و بین عراقی‌ها و سایر ملل دارد، یعنی یک رابطه‌ی دوستی متقابل ایجاد می‌شود. در دنیای امروز که روابط مبتنی بر سود و منفعت است، کجا یافت می‌شود که کسی کاری را انجام بدهد بدون اینکه توقع نداشته باشد در ازای آن چیزی دریافت کند؟
امروزه پدیده اربعین نماد دوستی و مهرورزی است و از همین روست که زیارت اربعین، پژوهشگران را به بررسی آن از دیدگاه قرآن کریم سوق می‌دهد، همان‌طور که عاشوراء را از دیدگاه قرآن کریم بررسی می‌کنند.
موضوع قابل‌توجه این است که هنگامی‌که گفتمان عاشورایی را مورد بررسی قرار می‌دهیم، درمی‌یابیم که این راهپیمایی‌های اربعین گفتمانِ مستقیمی با مفاهیم سیاسی ندارد؛ راهپیمایی‌های سکوت هستند و شعارهایی هم که در آن سر داده می‌شوند در ابراز عشق و ارادت به امام حسین(ع) و اهل‌بیت(ع) است. این‌ها شعارهای دینی است و گفتمان سیاسی مستقیمی در بطن خود ندارد، بلکه یک گفتمان عاطفی را مخابره می‌کند، گفتمان عشق به امام حسین(ع). این گفتمان عراقی‌ها در حین استقبال از زائران در هرجایی از مسیرهای راهپیمایی اربعین دیده می‌شود، یعنی تمام گفتمان اربعین متعلق به امام حسین(ع) و عاشوراء است و به‌واقع راهپیمایی اربعین هیچ ماهیت سیاسی مستقیمی ندارد.
راهپیمایی اربعین و مشکلات جهان اسلام
راهپیمایی اربعین فرصتی گسترده و مناسب برای بحث و گفت‌وگو درباره امور جهان اسلام است، بخصوص کسانی که به زیارت اربعین می‌آیند از همه کشورهای اسلامی و حتی از کشورهای غربی و اروپایی هستند؛ بنابراین راهپیمایی اربعین فرصتی برای گفت‌وگو درباره مشکلات، راه‌حل‌ها، کمک‌ها و پیشنهادها برای تمامی کشورها است. مشکلات مشخصی مربوط به توسعه، فقر، فرهنگ، اشغالگری، استقلال، حفظ ثروت و مشکلات بین کشورهای جهان اسلام. از همین رو باید در کنار بعد عاطفی، بعد سیاسی و اجتماعی اربعین هم در نظر گرفته شود، زیرا امور مسلمانان یک بعد عاطفی دارد که به اسلام، قرآن کریم، پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) مرتبط است و این بعد مهمی از راهپیمایی اربعین است، اما نکته مهم دیگر این است که باید با مشکلات و چالش‌های جهان اسلام در کشورهای مختلف هم روبه‌رو شویم.
شعارهایی متعلق به فلسطین در راهپیمایی اربعین
گفتمانی که می‌تواند به‌تدریج از زیارت اربعین متبلور شود این نوع گفتمان سیاسی و اجتماعی است. می‌توان ملاحظه کرد که در چند سال گذشته چنین گفتمانی را از اربعین شاهد بوده‌ایم، یعنی برای مثال تصاویری از فرماندهان مقاومت و برخی شهداء را در جریان راهپیمایی اربعین مشاهده می‌کنیم. برخی شعارها متعلق به فلسطین را هم می‌بینیم، چیزی که پیش‌تر در خصوص گفتمان اربعین مرسوم نبود. این مسئله در ارتقای گفتمان اربعین به شکل کنونی آن نقش دارد که به‌تدریج شاهد آن بودیم و این امر نیاز به کسانی دارد که زمام ابتکار را در این خصوص به دست گیرند تا مسئول ساماندهی چنین نشست‌ها و دیدارهایی در حاشیه راهپیمایی اربعین باشند.
از همین رو اربعین را باید فرصتی برای ارتقای گفتمانی دید که در ارتباط با مسائل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی باشد و سپس می‌توان درباره این مسائل بحث و گفت‌وگو کرد. هنگامی‌که زائران به کشورهایشان بازگشتند در بحث‌های خود دیدگاه‌ها و پیشنهادهایی را که شنیده‌اند انتقال دهند، به‌گونه‌ای که گفت‌وگوهای انجام شده در مراسم اربعین مقدمه‌ای برای تکمیل گفت‌وگوها و ارائه دیدگاه‌هایی باشد که به نفع مسلمانان است و به نهضت آن‌ها کمک می‌کند.
زیارت اربعین زیارتی فوق‌العاده در تاریخ بشریت در عصر کنونی است، زیرا هیچ اجتماعی در طول تاریخ مشابه زیارت اربعین نبوده است؛ بنابراین گفت‌وگوها و بحث و تبادل نظرهایی که در جریان زیارت اربعین برپا می‌شوند، اثرات بزرگی بر سایر مسلمانان در جوامع اسلامی خواهند داشت، و این فرصتی استثنایی است که می‌توان از آن استفاده کرد. گفتمان سیاسی، اندیشه محور و فرهنگی این مناسبت تأثیرات بزرگی بر جوامع اسلامی در مسیر نهضت و توسعه آن‌ها در همه سطوح خواهد داشت.
