کارکردهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اربعین

در مقدمه مقاله کارکردهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اربعین حسینی آمده است:

آیین‌های حسینی در طول تاریخ نقش بسزایی در حیات شیعه داشته اند؛ چنان که اربعین را می توان از عوامل گسترش تشیع دانست. زیرا در طول تاریخ شیعه، حرم های شریف امامان معصوم: ، مراکز علم، تبلیغ و ترویج دین، مبدأ قیام‌ها و نهضت‌ها، محل پیمان بستن و هم قسم شدن برای انقلاب‌ها و جنبش‌های اجتماعی و… بوده است. آیین بزرگ‌داشت اربعین در حال حاضر، صفوف شیعیان را درهم تنیده‌تر می‌کند و موجب اقتدار آنان می‌گردد. از این رو شناخت اربعین و پژوهش و ژرف اندیشی دربارة کارکردهای آن اهمیت بسیاری دارد.

حضور شیعیان از سراسر جهان در مراسم اربعین، یکی از کم‌نظیرترین اجتماعات مذهبی جهان را به وجود می‌آورد. موجب می‌شود تا اقتداری وصف‌ناشدنی مبتنی بر قدرت نرم شیعیان به نمایش گذاشته شود. به ویژه این‌که این مراسم در اوج تهدیدات امنیتی گروه‌های سلفی  تکفیری چون داعش برگزار می‌شود. ولی این تهدید نه تنها مانع حضور شیعیان در عراق نشده است. بلکه اشتیاق آنان را برای زیارت اربعین، دوچندان کرده است. اما باید توجه داشت که نباید تفکرات و ایده هایی را وارد این منسک کنیم که این مسیر را تغییر دهد و آن را از کارکردهای اصلی‌اش تهی سازد.

هم‌افزایی در راستای این پدیده الهی و تاریخی ضروری است. اگر آثار اربعین را به درستی احصا کنیم، می‌بینیم که این حادثه چه نقشی در تاریخ اسلام و تشیع داشته است. با توجه به کارکردهای مهم مراسم میلیونی اربعین حسینی، در این مقاله به تفکیک به انواع این کارکردها از زبان برخی محققان معاصر ایرانی پرداخته می‌شود.