با هر بار آمد و رفت اربعین دریچه‌ای جدید از برکات این پدیده وصف‌ناپذیر باز می‌شود. به نظر می‌رسد به تعداد زائران حسینی و جاماندگان، روایت اربعینی وجود دارد. هر کسی از ظن خود به آن می‌نگرد!
اربعین زادگاه انصارالمهدی(عج)
یک رویکرد به اربعین، رویکرد مهدوی با دو عنصر «انتظار» و تمرین «اخوت ایمانی» است. بسیاری آینده را در کربلا می‌بینند و اربعین را زادگاه انصارالمهدی(عج) و تمرینی برای تشکیل حکومت جهانی مهدوی می‌دانند. حکومتی که بنا به بسیاری از روایات پایتخت آن در کوفه است. از این منظر، شاید بتواند اربعین را فرصتی برای تمرین زیست مومنانه و کسب مهارتهای ارتباطی و تعاملات بین فرهنگی دانست. به طوری که در پیاده روی اربعین یک زیست بوم منحصربفرد بر مبنای تفکرات شیعی شکل می‌گیرد. زیستی بومی که در آن تنوع زبانی، تنوع فرهنگی و تنوع نژادی جای خود را به عنصر و نقش خادمیت بر مبنای اخوت ایمانی می‌دهد، بر مدار حسین(علیه السلام) خدمت‌رسانی می‌شود و پیام کربلا در ابر رسانه اربعین بازنشر می‌گردد.
دو رکن خادمی و زائری در زیست بوم اربعین
در زیست بوم اربعین بر مبنای عنصر خادمیت به نوعی سبک زندگی توحیدی تمرین می‌شود. خادمان بی‌آن‌که زائران را بشناسند و در بسیاری مواردی بی‌آن‌که زبان مشترک ارتباطی آنها را بدانند، با آنها ارتباط برقرار می‌کنند، به فرهنگ آنها احترام می‌گذارند و مایحتاج و نیازهای آنها را بر طرف می‌نمایند. در این میدان هر کس به میزان توانایی جسمی و روحی و کشش و وسع اقتصادی وارد عمل می‌شود تا گوی سبقت را از دیگران برباید و افتخار خادمیت را کسب کند. در زیست بوم اربعین خادمیت سبک خاص خود را دارد و خادمان بر مبنای آن تعامل و رفتار می‌کنند.
اما بر خلاف سبک خادمیت، به نظر می‌رسد در بخش زائری سبک خاصی شکل نگرفته است و یکی از مواردی که در زیست بوم اربعین قابل تأمل است، رفتار بعضاً متضاد برخی زائران با خادمان است. هستند زائرانی که مفهوم خادمیت اربعین آن هم از نوع عراقیش را درست درک نکرده اند. زائرانی که بیش از چند روز در منزل خادمان عراقی بیتوته می‌کنند و مهمان‌نوازی اربعینی خادمان را بیشتر وظیفه می‌دانند تا محبت و عشق به اباعبدالله. در مقابل خادمان از تشکری که برای جای خواب و وعده غذا از آنها می‌شود، کاملاً ناراحت می‌شوند و آن را ارادت به امام حسین(علیه السلام) می‌دانند.
بر این اساس در بخش زائری، لازم است زائران به سبک زیارت اربعین که در سیره معصومین(علیه السلام) و علمای بزرگ اسلام آمده است بیشتر توجه کنند و در تعاملات خود به آن شیوه عمل و رفتار نمایند. این خود نیازمند آموزش است. آموزشی که برای تحقق آن متولیان فرهنگی و رسانه ای باید نقش آفرینی نمایند.
در همین رابطه بخوانید:
تعاملات بین فرهنگی در زیست بوم اربعین
بی‌تردید در زیست بوم اربعین، همه خادمان و زائران از یک سو، خود وارد کنش ارتباطی و تعامل فرهنگی با دیگران می‌شوند. از سویی دیگر شاهد کنش ارتباطی و تعاملات بین فرهنگی میان سایر افراد و گروه‌ها هستند. تعاملاتی مانند عزدارای، پذیرایی، همراهی و خادمیت از جمله آنهاست. این خود فرصتی است برای هماهنگ شدن بیشتر بین آنها . به‌طوری که به مرور شاهد شکل‌گیری فرهنگی خاص، در زیست بوم اربعین هستیم.
به عنوان مثال گفت و گوها، رفتارها و کنش‌های ارتباطی ایرانی‌ها با ایرانی‌ها، ایرانی‌ها با عراقی‌ها و عراقی‌ها با عراقی‌ها سوژه جذابی برای دنبال کردن است. از یک سو احترام موکب داران عراقی نسبت به میهمانان ایرانی و غیر عراقی بیشتر از زائران عراقی است. از سوی دیگر، تعاملات ایرانی‌ها با موکب‌های ایرانی بیشتر بر مدار سبک زندگی ایرانی می‌چرخد. در این بین یک بده بستان فرهنگی بین مردم عراق با سایر ملل شکل می‌گیرد. به خصوص انتقال میان فرهنگی بین زنان عراقی با زنان ایرانی بیشتر به چشم می‌آید.
اربعین فرصتی برای افزایش مهارتهای ارتباطی
به‌طوری که در گفت و گو با برخی زنان عراقی این تعاملات زنانه اربعینی بیشتر مشخص می‌شود. آنجا که از محدودیت‌ها، سختی‌ها و دشواری‌های شرایط زنان در عراق می‌گویند. شرایطی که نتیجه جنگ‌های پی در پی بوده و خیلی از زنان عراقی را به زنان سرپرست خانوار تبدیل کرده است. این تعاملات بین فرهنگی زنان در اربعین، شاید در آینده‌ای نه چندان دور خود به جریانی اجتماعی در حوزه زنان عراقی منجر شود. جریانی که در آن مطالبه آزادی، ادامه تحصیل در دانشگاه، رانندگی و… بیشتر در مرکز خواهد بود.
بر اساس آنچه گفته شد، زیست بوم اربعین فرصتی است برای افزایش مهارتهای ارتباطی، تعاملات فرهنگی و میان فرهنگی. کسب تجربه زیست مومنانه و اخوت ایمانی خادمان و زائران به عنوان زمینه سازان حکومت مهدوی بر مبنای خادمیت، محبت اهل بیت(علیهم السلام)، انتظار، صبر و استقامت، رفق و مدارا و گذشت و ایثار. زیست بومی که مرزهای جغرافیایی، زبانی، نژادی و فرهنگی را در نوردیده است و هر اربعین در حال تکامل است.
