دبیر علمی دومین همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی تمدنی اربعین حسینی گفت: اگر اربعین را به عنوان یک منسک دینی و یک پدیده اجتماعی در نظر بگیریم، یک رخداد فرهنگی و تمدنی عظیم در آن شکل می گیرد.
به گزارش خبرنگار مهر، اولین پیش‌نشست تخصصی دومین همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی تمدنی کنگره عظیم اربعین حسینی در تاریخ پنجشنبه ۱۸ شهریور در تالار شیخ طبرسی مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم از ساعت ۱۶ الی ۱۹ بعداز ظهر برگزار خواهد شد.
در این نشست موضوع «اربعین؛ عرفی شدن، عرفی‌زدایی» با حضور اساتید حوزه و دانشگاه، داوود مهدوی‌زادگان، علیرضا پیروزمند، مجید امامی و مسعود معینی‌پور بررسی خواهد شد.
برای اطلاع از جزییات دومین همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی تمدنی کنگره عظیم اربعین حسینی با مسعود معینی پور دبیر علمی این همایش به گفتگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.
مسعود معینی پور در ابتدا با اشاره به ضرورت برگزاری همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی تمدنی کنگره عظیم اربعین حسینی گفت: پیاده روی اربعین یک پدیده دینی و اجتماعی در مقیاس جهان اسلام و بلکه بین ادیان مختلفی است که به مبانی و چارچوب های اباعبدالله و شعارهای اساسی در قیام عاشورا معتقد هستند. از این منظر بازشناسی پدیده اربعین با رویکردی علمی در دنیای جدید بسیار ضرورت دارد چراکه شکل گیری اجتماعات اینگونه بازخورد جهانی، فرامذهبی و فراگیری دارد و نباید دست کم گرفته شود.
وی گفت: ما می بینیم که در بستر راهپیمایی اربعین چه قبل، چه حین و بعد از آن یکسری تحولاتی رخ می دهد که مثلا جامعه عراق تبدیل به یک جامعه یکپارچه خادم می شود و پدیده های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و حتی علمی در آن رخ می دهد. به مقیاس این تغییراتی که در جامعه عراق رخ می دهد، انسان های مختلف با هویت های قومیتی و ملیتی مختلف هر کدام کنشگرانی هستند که هم بر این جامعه تاثیر می گذارند و هم تاثیر می گیرند.
وی افزود: همه اینها فارغ از تحلیل آثار حرکت اباعبدالله در مقیاس ۱۴۰۰ ساله است که باید دید آیا در چارچوب های نظری علمی می گنجد یا نه؟ چنین رخدادی بعد از ۱۴۰۰ سال حول محور انسان معصوم با آن اهداف و… شکل می گیرد. این می تواند مقدمه ای باشد برای اینکه ما را به ضرورتی برساند که این پدیده را بازشناسی کنیم و کار علمی و جدی داشته باشیم. در عین حال باید دقت کرد که رویکرد علمی بر بعد معنوی و الهی غلبه پیدا نکند و از سوی دیگر کار علمی به محاق نرود و به فراموشی سپرده نشود.
دبیر علمی دومین همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی تمدنی کنگره عظیم اربعین حسینی گفت: این ضروت باعث شد ما با رویکردی علمی به پدیده اربعین بپردازیم. لذا ابتدا از منظر تمدنی و فرهنگی و اجتماعی به موضوع پرداختیم که سال گذشته اولین همایش ملی ظرفیت های فرهنگی و تمدنی اربعین در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و اسلامی حوزه هنری برگزار شد. در این همایش ۹ سخنرانی داشتیم که آیت الله حائری شیرازی، حسین کچویان، شجاعی زند، حجت الاسلام خاموشی، آیت الله اراکی، حسن رحیم پور ازغدی، حبیب الله بابایی، علیرضا پیروزمند و احمد رهدار از جمله سخنرانان بودند.
وی ادامه داد: در حاشیه این همایش از کتابی رونمایی شد که مجموعه مقالاتی با عنوان مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین بود. در این کتاب ابعاد مختلف اربعین اعم از رویکردهای اجتماعی، ظرفیت های تمدنی و فرهنگی و مناسکی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که ما در عرصه مناسکی کم کار کردیم ضرورت دیدیم که این کار ادامه پیدا کند و فضلای دیگر در این عرصه مشارکت کنند.
معینی پور ادامه داد: امسال همایش با مرکزیت پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری و با همکاری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی، پژوهشکده مهدویت و آینده اندیشی مسجد جمکران برگزار می شود. این همایش ۱۲ آبان برگزار می شود با این تفاوت که ما امسال قبل از همایش سه پیش نشست علمی خواهیم داشت. پیش نشست اول ۱۸ شهرویور ماه در قم برگزار می شود.
وی افزود: سخنرانی این پیش نشست ها به همراه سخنرانی های سال گذشته و برخی از مقالات و یادداشت هایی که ما در طی این فرآیند تولید کردیم تبدیل به جلد دوم کتاب «مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین» می شود.
معینی پور در مورد ظرفیت های فرهنگی و تمدنی پیاده روی اربعین گفت: اگر ما اربعین را به عنوان یک منسک دینی از یک جهت و همچنین یک پدیده اجتماعی از طرف دیگر که کنشگران مختلف اجتماعی از مذاهب و اقوام و هویت های مختلف در آن شرکت می کنند، در نظر بگیریم، در واقع یک رخداد فرهنگی و تمدنی عظیم در آن شکل می گیرد.
وی افزود: این رخداد هم ظرفیت های زیادی را حداقل برای جهان اسلام ایجاد می کند که منجر به انسجام و وحدت و یکپارچگی، قرابت های فرهنگی، شکل گیری رویکرد کلان تمدنی و رفتن به سمت امت واحده اسلامی با محوریت اباعبدالله می شود.
دبیر علمی دومین همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی تمدنی کنگره عظیم اربعین حسینی گفت: این پدیده ظرفیت های مشترک اقتصادی، فرهنگی و سیاسی برای ما ایجاد می کند. این حرکت در عرصه سیاسی برای جهان اسلام عنصر قدرت را پررنگ می کند، در بستر اقتصاد ظرفیت های هم افزایی اقتصادی را نشان می دهد و یک تحول عظیم اقتصادی است که پشتیبانی اقتصادی از حجم بسیاری از انسان ها در مدت ۱۰ روز یک پدیده کاملا قابل بررسی است. برهم کنش های فرهنگی ای که رخ می دهد و حتی ترابط حداقلی بین ایرانی ها و عراقی ها و سایر ملل و اقوام و مذاهب خود یک مباحث جدی را بوجود می آورد. این ها همه ظرفیت هایی است که می توان اجمالا به آن اشاره کرد. روابط بین دولت ها، حوزه های علمیه و روحانیت، روابط علمی و… را نیز می توان اضافه کرد.
وی افزود: در نقطه مقابل آسیب های جدی برای این پدیده وجود دارد که در کمین این مناسک است. برخی فقط به ظرفیت های اربعین می نگرند و برخی تنها با نگاه آسیب شناسانه تنها آسیب ها را می بینند و از ظرفیت ها غافل می شوند. ما در این گفتگوها سعی داریم که این دوگانه را با هم ببینیم و تحلیل دقیقی ارائه کنیم و در مرحله اول برای جامعه خودمان و برنامه ریزی فرهنگی و اقتصادی و سیاسی خودمان استفاده کنیم و در مرحله بعد در مسیر شکل گیری تمدن اسلامی و امت واحده و سیاست ها و راهبردهایی که می توان برای آن در نظر گرفت را روشن کرد.
معینی پور گفت: سال گذشته گروه های مختلف سنی با حب به اهل بیت در راهپیمایی اربعین شرکت کردند که بازشناسی این مقوله ظرفیت جدی شکل گیری امت واحده اسلامی را روشن می کند.
دبیر علمی دومین همایش ملی ظرفیت‌های فرهنگی تمدنی کنگره عظیم اربعین حسینی در رابطه با آسیب هایی که ممکن است در بستر اربعین با آن مواجه شدف گفت: در رابطه با آسیب ها هم بحث های مختلفی مطرح است از جمله موضوعی که این هفته در پیش نشست همایش مطرح می شود و موضوع آن عرفی شدن و عرفی زدایی است. مناسک دینی می تواند منجر به تعمیق باورهای دینی شود اما اگر در آسیب ها دقت نشود عادی و عرفی می شود. یکی از آسیب های این مسئله پوسته ای شدن دین است که یکی از موضوعات مطرح در عرفی گرایی است.
وی ادامه داد: در بستر مناسک دینی خودمان به طور عام مانند هیئات و راهپیمایی که یک منسک دینی با کارکردهای متفاوت است، اگر به مقوله عرفی شدن دقت نشود و برای آن برنامه ریزی نشود، آسیب پذیر خواهند بود.
معینی پور ادامه داد: در کنار این مباحث باید بررسی کرد که دولت ها در شکل گیری و ثبات و آینده این مناسک دینی چه نقشی می توانند ایفا کنند. خیلی ها معتقدند که این مناسک دینی پدیده های طبیعی و فطری هستند که در نفوس انسان های مسلمان بخاطر علقه هایی که به اهل بیت دارند شکل می گیرد و دولت ها هر چه حضور ظاهری و آشکار کمتری داشته باشند این پدیده ها به طور طبیعی پیش می روند و آسیب های آن کمتر می شود.
وی افزود: اما برخی هم معتقدند که دولت ها باید برنامه جدی برای شکل گیری و ثبات و آینده این نوع پدیده ها داشته باشد و مناسک دینی را مدیریت کند. این دوگانه تبدیل به دو نوع سیاست می شود که سال های گذشته ما این دو نوع سیاست را در بستر اربعین می بینیم. هر کدام یکسری آسیب ها و ضعف هایی دارد که بحثی قابل مناقشه و جدی است.
